Ons jubileumjaar 2024 hebben we ingezet op de Nieuwjaarsdrink op zondag 28 januari in restaurant Driegoten in Hamme. De gastspreker was bestuurslid Luc De Schoesitter, die de Bourgondische trekjes van Filip De Pillecyn belichtte. Na de lezing kwam een muzikaal intermezzo van de Hammenaar Etienne De Munck die op zijn accordeon enkele ondeugende Hamse liedjes uit de oude doos bracht. Patrick Auwelaert stelde de jubileumuitgave Filip De Pillecyn geïllustreerd voor, een verzameling van de mooiste illustraties van het werk van De Pillecyn (omslagen en illustraties binnenin). Ten slotte stelde kunstenaar Harold Van de Perre zijn geschilderd portret van de schrijver voor. Het geheel werd afgerond door een tweede ronde Hamse liedjes. De opkomst was groot en de verscheidenheid werd erg gewaardeerd. Traditiegetrouw werd de eerste activiteit van het jaar afgesloten met een receptie.

De jaarlijkse grote FDP-dag werd op 24 maart gehouden in De Koolputten (Waasmunster) met een gevuld programma. Frank Hellemans (chef Boeken bij Doorbraak) maakte de balans op van twintig jaar werking van het FDP-Comité en had lovende woorden voor de actieve literaire vereniging met veel afwisselende activiteiten, waaronder heruitgaven van literair werk, ook als bibliofiele edities. Hij pleitte voor een doorbraak naar de jongere generatie. Vervolgens kwam de uitgever van Standaard Uitgeverij samen met illustrator Reinhart Croon de op til zijnde editie van Monsieur Hawarden toelichten. De toeschouwers waren gecharmeerd door de originele tekeningen die MH gaan illustreren. De voorzitter ging in gesprek met Annick Lesage (VRT Klara), die al jarenlang onderzoek doet naar de historische figuur ‘Monsieur’ Hawarden. De resultaten van haar studie zullen verschijnen in de door Standaard Uitgeverij geplande heruitgave van FDP’s novelle. De druk bijgewoonde feestelijke namiddag werd afgewisseld met gedichten over Monsieur Hawarden van Etienne Colman en Patrick Auwelaert en de voordracht van fragmenten uit de novelle door acteur en voordrachtkunstenaar Tom Van Bauwel. Het geheel werd muzikaal opgevrolijkt door Jan Sciffer met stukken van Bach en Isaÿe. De jubileumviering was heel geslaagd en werd erg gesmaakt door de aanwezigen, die het een waardige start van ons jubileumjaar vonden.

In het kader van ons jubileumjaar hebben we bij kunstenaar Harold Van de Perre een portret besteld van Filip De Pillecyn. Dit mooie, geslaagde portret heeft het Comité aan de gemeente Hamme geschonken. Dit gebeurde op een plechtige gebeurtenis op 30 augustus waarop de burgemeester en de schepen voor cultuur hun lof en waardering uitspraken voor de betekenis van deze Hammenaar in de Vlaamse literatuur en de Vlaamse Beweging. De voorzitter overhandigde het portret aan de gemeente en sprak de hoop uit dat het terecht zou komen in het Pantheon van Beroemde Hammenaars.

Op 30 oktober werd in het Letterenhuis (Antwerpen) het nieuwe boek over De Pillecyn voorgesteld : De dwarsligger. Filip De Pillecyn in Pallieter 1922-1928 van de hand van Rik Van Cauwelaert. Het boek brengt een selectie van de interessantste stukken in het satirische weekblad Pallieter, waarin de journalist De Pillecyn, die als overtuigd flamingant uit de oorlog gekomen was, sterk uithaalt naar het Belgische establishment, dat spot met de Vlaamse beweging, naar de herbewapening en het kolonialisme. Hij was een van de meest kritische journalisten van de jaren twintig. Het boek werd voorgesteld in een panelgesprek met Tom Lanoye en Annick Lesage, die het hadden over de heruitgave van Monsieur Hawarden (uitgeverij De Standaard). Annick Lesage lichtte haar fascinatie toe voor de figuur van de mysterieuze vrouw die in Ligneuville als man verkleed door het leven gaat. Tom Lanoye benadrukte het belang van het literaire werk op zichzelf en stelde dat het gelezen moet kunnen worden zonder de biografische achtergrond van de auteur te kennen of zonder zijn politiek engagement goed te keuren. De opkomst was groot, er werd nog lang nagepraat over deze twee topwerken van De Pillecyn.

Op zondag 24 november presenteerde het Comité de uitgave van Monsieur Hawarden door Standaard Uitgeverij / Tzara met het voorwoord van Tom Lanoye, de prachtige illustraties van Reinhart Croon en de uitvoerige studie van Annick Lesage over wie Monsieur Hawarden nu eigenlijk is. De presentatie vond plaats in De Oude Molen (Napoleon) in Hamme en kon rekenen op grote belangstelling. Jean-Pierre Rondas (ex-producer VRT-3) interviewde Annick Lesage over haar jarenlang bezigzijn met de figuur en het raadsel van Monsieur Hawarden en probeerde iets dichter bij de ontraadseling van het fenomeen Hawarden te komen. Het geanimeerd gesprek werd erg op prijs gesteld.

Op zondag 15 december sloten we ons jubileumjaar 2024 af met de presentatie van de Filip De Pillecyn Studies XX in Huize Vermeire-Lagae in Hamme. De geplande lezing van Dorian Cumps over FDP als voorloper van het magisch realisme kon niet doorgaan. Er werd ingesprongen door Chris Ceustermans, de biograaf van FDP, die een boeiende lezing bracht over de schooljaren van FDP in Sint-Niklaas. De spreker wees op enkele constanten in het werk en leven van de schrijver die al in zijn jaren op het Klein-Seminarie in Sint-Niklaas aan de oppervlakte kwamen. De voorzitter maakte de balans van 2024 op en keek vooruit naar 2025.

Het jaar werd ingezet met een Nieuwjaarsreceptie op vrijdag 31 januari in B&B La Corderie in Hamme. Na een korte terugblik op het jubileumjaar 2024 en een vooruitblik op de eerstkomende activiteiten in het nieuwe jaar, werd de dichtbundel Monsieur Hawarden. Een dichterlijke voetnoot voorgesteld. Zes dichters reflecteren hierin over de figuur van Monsieur Hawarden, de novelle en zijn auteur De Pillecyn. De bundel is mooi geïllustreerd met zwart-witfoto’s van Rudy Mettepenningen en Jef Paepen. Jo Gisekin, Etienne Colman en Els van Thuyne lazen elk een gedicht voor. De mooie avond werd afgesloten met een receptie.

Op woensdag 19 februari presenteerden we in het ADVN (Antwerpen) de uitgave Dwarsligger. Filip De Pillecyn in Pallieter 1922-1928 (Manteau 2024). De voorstelling werd ingeleid door Dirk Rochtus van het ADVN en door de voorzitter, die het belang van deze publicatie benadrukte in de studie van De Pillecyn als journalist. De samensteller Rik Van Cauwelaert hield een boeiende lezing over De Pillecyn in de jaren twintig, hoe hij in de journalistiek terechtkwam en hoe hij van geëngageerde flamingant evolueerde naar een rechtser discours in de jaren dertig. De opkomst was talrijk en er werd genoten van de leerrijke voordracht door Van Cauwelaert.

Op zondag 23 maart werd de zopas in Parijs verschenen vertaling van De veerman en de jonkvrouw voorgesteld in het Emile Verhaeren Museum in Sint-Amands. Vertaler Dorian Cumps, docent Nederlands aan de Sorbonne, lichtte kort zijn vertaling Le passeur d’eau et la gente demoiselle toe en hield een boeiende lezing over het magisch-realisme in het werk van De Pillecyn. Het publiek was opgezet met de omstandigheid dat nog eens een Vlaamse klassieker vertaald werd.

Het jaar werd ingezet met een Nieuwjaarsreceptie in B & B La Corderie in de Hoogstraat te Hamme. Bij deze gelegenheid presenteerden we de heruitgave van Filip De Pillecyns oorlogsverhaal De rit (1927), in een mooie editie met tekeningen van Patrik Rogiers. De voorzitter lichtte de betekenis toe van De Pillecyns bijdrage aan de oorlogsliteratuur en er werden enkele fragmenten uit het verhaal voorgelezen. De opkomst was groot en de gasten genoten van de receptie in het schitterende pand van La Corderie.

De eerste activiteit van het Filip De Pillecyn Comité vond plaats op de jaarlijkse Filip De Pillecyndag op vrijdag 25 maart, in het Ringtheater in zijn geboortedorp Hamme. Gastspreker was Patrick Auwelaert die in zijn lezing Voor Outer en Heerd. De Boerenkrijg in JAN TERVAERT van Filip De Pillecyn, een analyse maakte van Wahrheit en Dichtung in deze historische roman over een korte, maar belangrijke episode in onze vaderlandse geschiedenis. De voorzitter lichtte de activiteiten van het Comité toe gedurende de nu twee jaren durende pandemie. Ondanks de onmogelijkheid elkaar fysiek te ontmoeten, is het Comité toch niet bij de pakken blijven zitten en heeft het heel wat mooie realisaties tot stand gebracht : de heruitgave van Mensen achter de dijk (met uitvoerige inleiding, toelichtingen en mooi geïllustreerd), de kunstmap Van de goede moordenaar, de uitgave van Etienne Van Neygens gebundelde studies over De Pillecyn, Filip De Pillecyn als journalist tijdens de Tweede Wereldoorlog van de voorzitter. De opkomst was bescheiden, maar er werd nog lang nagepraat in het foyer van het theater.

De eerste fysieke activiteit van het Comité in 2021 vond plaats op donderdag 18 november en bracht een tafelgesprek met Emmanuel Waegemans en Jean-Pierre Rondas over de ongecensureerde uitgave van Filip De Pillecyns roman Mensen achter de dijk. De voorzitter sprak over de roman als heimatliteratuur, stelde de vraag of het correct is om de roman maar een streekroman te noemen is en of hij de kenmerken van het genre niet overstijgt. Jean-Pierre Rondas vulde aan en stelde dat de roman ook een uitstekend sociaal geëngageerd werk is dat het verdient opgenomen te worden in de canon van de Nederlandse literatuur.
De bevlogen toespraken van de sprekers en hun pleidooi voor de opwaardering van de roman werden zeer gesmaakt door het publiek, dat nog lang bleef nagenieten op de receptie in het Kunstforum De Koolputten van Waasmunster.

Door covid-19 werden alle geplande activiteiten opgeschort of verdaagd naar later datum.

Het Comité zette 2019 in met de Nieuwjaarsreceptie waarop de Franse vertaling van Blauwbaard gepresenteerd werd. De presentatie vond plaats in het Emile Verhaeren Museum in Sint-Amands. De voorzitter vertelde hoe het idee ontstaan was om De Pillecyn naar het Frans te vertalen – in 2002 toen gewerkt werd aan de Russische vertaling van Mensen achter de dijk, die positief onthaald werd – en hoe de positieve ontvangst van de Franse vertaling van deze roman (Monsieur Henri) de vertaler Roger De Vos aangemoedigd heeft nu ook Blauwbaard te vertalen. Gastspreker was Dorian Cumps, hoofddocent Nederlandse literatuur aan de Sorbonne. Hij was bijzonder lovend over de vertaalprestatie van Roger De Vos die niet alleen taalkundig, maar ook stilistisch en zelfs muzikaal recht doet aan het origineel. Na het bedankwoord van de vertaler lichtte de voorzitter de plannen voor 2019 toe. Op de receptie werd nagenoten van deze mooie prestatie van Roger De Vos.

We zetten het nieuwe jaar in op zondag 29 april met een culinaire wandeling in Moerzeke in het teken van ‘De verloren idylle van het Scheldeland’. Het begon met een bezoek aan de kapel van priester Edward Poppe, studiegenoot van Filip De Pillecyn aan het Klein Seminarie van Sint-Niklaas. De ontstaansgeschiedenis van de kapel en de kunstwerken werden toegelicht door Harold Van de Perre. Daarna trokken we naar de ‘Moesse Kille’, een ankerplaats aan de Schelde, waar in de eerste helft van de 19 e eeuw het industriële leven van dit dorp zich afspeelde (zoutziederijen, oliewindmolen, beerputten). Na het middagmaal in het restaurant aan de dijk De Kille volgde het tweede deel van de wandeling terug naar het dorpsplein. De wandeling werd toegelicht door een plaatselijke gids en door Freddy Huylebroeck, de initiatiefnemer van deze activiteit.

Op zaterdag 24 juni werd de bibliofiele editie van de novelle Rochus gepresenteerd in de Sint-Rochuskerk van Sombeke. De editie bevat een kleurenzeefdruk en acht illustraties van de kunstenares Lieve Janssen. De voorzitter lichtte de figuur van de pestheilige Rochus en de persoonlijke bijdrage van De Pillecyn aan dit thema toe. Jean-Pierre Rondas las een fragment uit de novelle voor. De presentatie werd opgeluisterd door een concert van de Hamse Cantory onder leiding van Raf Vandermeulen. De Cantory bracht o.a. het pestlied van Huldrych Zwingli en het ’drinklied’ van Pierre Atteignant. De presentatie werd afgesloten met een receptie in het Natuurhuis in Sombeke. De opkomst was groot, het weer was schitterend, de muzikale omlijsting werd zwaar genoten.

Op zondag 13 november presenteerden we de Filip De Pillecyn Studies XII (216) in het Hof van Peene in Baasrode. De voorzitter lichtte de rijk gevarieerde inhoud van het nieuwe jaarboek toe en gaf het woord aan gastspreker Mr Jan Verstraete (advocaat aan de balie van Antwerpen), die sprak over ‘Het proces van Filip De Pillecyn herbekeken’. Op een boeiende manier vertelde hij hoe het proces tegen De Pillecyn in zijn werk was gegaan, de rol van zijn advocaat René Victor en de strenge rechters die de schrijver veroordeelden tot tien jaar hechtenis en een grote boete. De talrijke aanwezigen genoten na op de receptie in het prachtige decor van het volledig gerenoveerde Hof van Peene.

Op zondag 8 november vond in kasteel Cortewalle in Beveren de presentatie plaats van de Filip De Pillecyn Studies XI (2015). Gastspreker was Dirk Rochtus, docent KU Leuven campus Antwerpen en voorzitter ADVN Antwerpen. De spreker benadrukte de pacifistische en antimilitaristische ingesteldheid van de jonge, ‘linkse’ journalist De Pillecyn in het satirische weekblad Pallieter. De voorzitter stelde de studies voor en belichtte het interessante inzicht van auteur Etienne Van Neygen dat De Pillecyn in zijn eerste periode radicale standpunten innam en met name zwaar fulmineerde tegen oorlogshetzers, kolonialisten en fascisten. De presentatie werd muzikaal opgeluisterd door vier leerlingen van de Gemeentelijke Academie voor Muziek, Woord en Dans van Beveren . Schepen van Cultuur en gastheer jegens de gemeente Johan Smet sprak lovende woorden over het werk van het FDP Comité. Er werd lang nagenoten in de prachtige Verlatzaal van kasteel Cortewalle.

Op zondag 26 januari vond de nieuwjaarsreceptie van het FDP Comité plaats. Bij deze gelegenheid werd ook de bibliofiele editie van De veerman en de jonkvrouw, geïllustreerd door Guido Mariman, gepresenteerd. De opkomst was groot, er werd genoten van de prachtige editie van een van de meest gelezen werken van FDP. De voorzitter gaf de aftrap voor het jubileumjaar 2014 – het FDP Comité werd opgericht in 2004 en maakt dit jaar de balans op van tien jaar activiteiten.

Op zondag 27 januari hield het Comité zijn nieuwjaarsreceptie in Galerie id+Art in Hamme. De voorzitter maakte de balans op van een vruchtbaar jaar 2012 en stelde de plannen voor 2013 voor. Gastspreker Prof. Frans-Jos Verdoodt onderhield de gasten met een causerie ‘Over Filip, zijn vriend Casimir, de gevangeniscipiers en de aalmoezeniers’.

Op zondag 29 januari werd het jaar ingeluid met een Nieuwjaarsreceptie. De voorzitter bracht de activiteiten van het afgelopen jaar in herinnering en stelde het programma voor 2012 voor. De gastspreker Marcel Ryssen (Reynaertgenootschap Sint-Niklaas) sprak innemend over het erotische mens- en wereldbeeld van FDP, zoals dat in zijn novelle De veerman en de jonkvrouw tot uiting komt. De receptie werd opgeluisterd door Wim Smet, die op de dwarsfluit stukken van Telemann en Bach bracht. Op een receptie werd het jaar enthousiast ingezet.

Op zondag 30 januari vond de Nieuwjaarsreceptie van het Comité plaats in het iD+ Center te Hamme. De voorzitter stelde het programma van 2011 voor en verleende daarna het woord aan Prof. Frans-Jos Verdoodt (ADVN) die een korte causerie hield over de relaties tussen FDP en brouwer Moortgat, een notoir Vlaming en sponsor van de Vlaamse Beweging.

Op zondag 24 januari organiseerde het FDP Comité zijn eerste nieuwjaarsreceptie voor zijn leden. De receptie vond plaats in de sfeervolle lokalen van ideplusart Kunstcenter in Hamme, waar men kon genieten van de tentoonstelling «De draad van Ariadne».

Op uitnodiging van het Verbond der Vlaamse Academici vond op dinsdag 10 februari in de Ensorzaal van de KBC Brussel een avond plaats over ‘Het leven en werk van Filip De Pillecyn’. Jurgen De Pillecyn schetste een sterk gewaardeerd portret van de mens, de schrijver en de activist De Pillecyn. Luk Buyle vertoonde vervolgens zijn documentaire over de jeugdjaren van De Pillecyn. Tijdens de receptie kreeg Jurgen heel wat felicitaties en werden herinneringen over De Pillecyn uitgewisseld. De opkomst was groot (85 man). De nieuwe folder van ons Comité werd uitgedeeld.

Op woensdag 13 februari werd in het Vlaams-Nederlands Huis «deBuren» (Brussel) een hommage aan FDP gebracht. De voorzitter lichtte kort de werking van het Comité toe, Etienne Van Neygen sprak over het belang van de bibliografie van FDP door Herman Verbeeck en historicus Piet van Hees (oud-medewerker universiteit Utrecht) sprak uitvoerig over de Filip De Pillecyn Studies, waarover hij veel lovende woorden wist te vertellen (‘drie stevige delen met belangwekkende studies’ die ‘een brede en totale blik op De Pillecyns werk bieden’.) Vooral de Nederlandse invalshoek gaf een nieuwe kijk op het fenomeen De Pillecyn. Piet van Hees gaf ook eerste aanzetten tot een herlezen van ‘de intrigerende roman’ De soldaat Johan die z.i. in de politieke en historische context van de late jaren dertig moet en kan worden gelezen. De auteur zou een politieke allegorie in zijn werk gelegd kunnen hebben.

Naar aanleiding van de 90e verjaardag van de dood van de Gebroeders Van Raemdonck aan de IJzer (maart 1917) organiseerde het gemeentebestuur en het gemeentelijk cultuurcentrum van Temse een herdenkingsavond rond deze symbolen van ‘broederliefde’ en van de Vlaamse strijd. Het Filip De Pillecyncomité stelde er de FDP Studies en de documentaire van Juliaan Maerevoet en Luk Buyle over de jeugdjaren van de schrijver voor. Luk De Ryck, burgemeester van Temse en auteur van het boek Terug naar niemandsland, belichtte de mythe achter de werkelijkheid van de geboren Temsenaren, het gebruik en misbruik van deze episode uit WO I in de Vlaamse strijd. De opkomst was groot en tijdens de receptie werd lang nagepraat en lovend gesproken over de documentaire.

Op 28 februari werden de Filip De Pillecyn Studies gepresenteerd in het Provinciehuis Gent. Gedeputeerde Jean-Pierre Van der Meiren sprak het welkomstwoord uit. Prof. Bruno De Wever (Universiteit Gent) onderwierp de Studies aan een kritische blik. Zijn laudatio werd opgenomen in nummer II van de Studies (2006).

Donderdag 14 april

Etienne Van Neygen, lid van het FDP-comité, hield in de gemeentelijke bibliotheek een opmerkelijke lezing over ‘Filip De Pillecyn : de soldaat en de antimilitarist’. Hierin behandelde hij de dualiteit in het leven en werk van FDP : zijn fascinatie voor de figuur van de soldaat en zijn antimilitarisme. De uitgeschreven versie van deze lezing is te vinden in het eerste nummer van de Filip De Pillecyn Studies.

Filip De Pillecynjaar

Het FDP-jaar 2004 werd ingezet op donderdag 22 april met een lezing van Prof. Dirk De Geest (KULeuven) over de plaats van het werk van de schrijver in de Nederlandse literatuur. Prof. De Geest bracht de interessante stelling naar voren dat het hoofdwerk van FDP, zijn meest originele bijdrage aan de Nederlandse literatuur, zijn roman De soldaat Johan is. De lezing werd georganiseerd door het Davidsfonds Hamme en kon op een bijzonder grote opkomst rekenen.